Ze zijn misschien wel het boegbeeld van het Duitse Ertsgebergte. Ze zorgen voor een instant kerstgevoel. En ze zijn bezig aan een enorme opmars buiten Duitsland. Ik heb het natuurlijk over kerstpiramides! Je kent ze wel. Die hoge houten torens met wieken bovenop die gaan draaien wanneer je er kaarsjes onder zet. Maar het is veel meer dan dat. Want als je eens wist wat een symboliek, werk en sfeer er in deze objecten zit dan word je net als ik een groot kerstpiramide-fan. In deze blog vertel ik je ALLES wat je erover wilt weten.
Een kerstpiramide, dat is zo’n ding wat draait toch?
Klopt! Het is zo’n ding wat draait en nog zoveel meer. Piramides vormen het hart van de kerstkunst in het Ertsgebergte. Het is begonnen met de mijnwerkers in het Duitse Ertsgebergte die in de mijnen in hun vrije tijd poppetjes sneden uit hout. Eerst vooral om de verveling tegen te gaan maar later werd dit een extra verdienste. In de 18de eeuw waren het de mijnwerkers die de eerste kerstpiramides maakten. In het begin waren ze nog heel eenvoudig. Het was vooral een frame wat bestond uit stokken en als decoratie plaatste men hier een kaars onder. Er zaten nog geen bewegende onderdelen in deze eerste kerstpiramides. In de loop der jaren werd dit lichtframe doorontwikkeld. Er ontstonden meerdere verdiepingen waarop men beeltenissen liet zien van het geloof maar ook tradities, mijnbouw en scenes uit het dagelijks leven van mensen in het Ertsgebergte. En er ontstond het idee van een propeller boven op de piramide die is aangedreven door hitte afkomstig van brandende kaarsen. Er wordt zelfs beweerd dat de kerstboom geïnspireerd is op de Duitse kerstpiramides. Dus dat zou betekenen dat het Duitse Ertsgebergte de grondlegger is van onze gewoonte om een kerstboom in huis te halen met Kerstmis.
De meeste piramides zijn gemerkt aan de onderzijde waarmee je de leeftijd en maker kan terug vinden.
Tegenwoordig kan het qua piramides niet op. Je ziet ze in heel veel verschillende soorten vormen, hoogtes, houtsoorten en verschillende beeltenissen. Bijvoorbeeld het bosleven met dieren, Christelijke voorstellingen van kerststallen, met engelen, noem maar op. Er zijn een aantal factoren die bij elke kerstpiramide verschillen:
De hoogte. De afmeting van een piramide ligt meestal tussen de 20 cm en 150 cm en tussen de 1 en 6 verdiepingen.
Verlichting. Traditioneel staan er op de piramides kleine kaarsjes maar je ziet ze nu ook met waxinelichtjes of zelfs elektrisch! Die laatste 2 zijn veiliger in gebruik maar persoonlijk vind ik ze qua lichtspel minder mooi. Hier thuis hebben wij alleen piramides met kaarsjes maar deze worden alleen aan de ontbijttafel gebrand wanneer we erbij zijn. Je moet er namelijk ALTIJD bij blijven. De kleine kaarsjes zijn vrij wiebelig dus kunnen snel uit de piramide vallen en ze branden ook behoorlijk snel op. Zorg dus ook altijd dat de omgeving rondom de piramide vrij is.
Traditioneel staan er op de piramides kleine kaarsjes maar je ziet ze nu ook met waxinelichtjes.
Muziek. Er zijn tegenwoordig ook piramides waar een muziekdoos is ingebouwd. Je moet deze opwinden of het is een elektrische piramide. Bij dit type piramide mag je wel je portemonnee trekken; prijzen beginnen vanaf €1.000.
Decoratie. Kerstpiramides zijn vaak mooi versierd en elke piramide verteld een verhaal. Het meest populair en het meest gemaakt is de piramide die het verhaal van de geboorte van Jezus Christus verteld. Hierop zie je vaak een kribbe met het kindje Jezus, Maria en Jozef, de 3 wijzen, herders en een aantal dieren. Wat je ook regelmatig ziet is een piramide (vaak 1-laags) met daarop het kerkje van Seiffen. De Duitse plaats Seiffen is het hart van het Ertsgebergte en wordt ook wel het ‘Speelgoeddorp’ genoemd. Er zijn ook piramides met bosdieren zoals herten en zwijnen. Deze vertellen het verhaal van de bosrijke omgeving van het Ertsgebergte.
Kerstpiramide die het verhaal van de geboorte van Jezus Christus verteld.
Hierop zie je een kribbe met het kindje Jezus, Maria en Jozef, de 3 wijzen, herders met een aantal dieren en bovenop de engelen.
Kerstpiramide met daarop het kerkje van Seiffen.
De Duitse plaats Seiffen is het hart van het Ertsgebergte en wordt ook wel het ‘Speelgoeddorp’ genoemd.
Kerstpiramide met bosdieren, in dit geval herten. Deze vertellen het verhaal van de bosrijke omgeving van het Ertsgebergte.
Dit is een ‘Märchenpyramide’ en dat betekent een sprookjespiramide. Met op de bovenste laag 3 groene boompjes, op de middelste laag het verhaal van Hans en Grietje en op de onderste laag zien we Sneeuwwitje. Ze heeft zojuist de tafel gedekt en de dwergen draaien om haar heen. Een unieke molen want sprookjespiramides kom je niet heel vaak tegen.
Op deze piramide zien we een prachtig gebouw, dat is de Frauenkirche die in de Duitse stad Dresden staat. Rondom staan 6 koorzangers.
“Met het stille cirkelen van de kleurrijke figuren, het warme kaarslicht en de zwerm schaduwen van haar vliegwiel op de muur en het plafond, vlijt ze al de stemming van kinderen en volwassenen. “ - Karl Ewald Fritzsch (1894-1974) - Speelgoedonderzoeker
Ik ben om en ik wil zo’n piramide kopen! Waar kan ik terecht? Hier! Want in mijn webshop kun je altijd een aantal kerstmolen vinden. Zijn ze niet op voorraaf of mocht ik niet hebben wat je zoekt dan kan ik je een aantal adressen aanraden:
Het Bergmannetje in Noordwijkerhout Naar mijn weten is dit 1 van de weinige winkels in Nederland (misschien wel de enige...?) die gespecialiseerd is in Ertsgebergte producten. Je kunt hun winkel bezoeken (wat een aanrader is maar niet echt veilig want probeer daar eens weg te komen zonder een maandsalaris uit te geven) en ze hebben ook een uitgebreide webshop.
Käthe Wohlfahrt Dit is een keten van kerstwinkels met vestigingen in Duitsland, Frankrijk, Belgie, Engeland, Spanje en zelfs in de VS. Ook vind je vaak kramen van deze winkelketen op de Duitse kerstmarkten. Het is een waanzinnig imperium dat de mooiste en ook vrij exclusieve Ertsgebergte merken verkoopt. Op hun website vind je ook een groot assortiment kerstpiramides in een prijsrange van €12,95 tot €995.
Kerstmarkten. Vooral op de Duitse kerstmarkten verkopen ze kerstpiramides.
Erzgebirge Palast: Een soort Kerst almanak op het gebied van het Ertsgebergte. Op deze website vind je heel veel fabrikanten en dus ook heel veel moois. Het is een Duitse website maar ze verzenden ook naar Nederland. Hier kan je 1 van de grootste selecties aan kerstpiramides vinden.
Wanneer je online op zoek gaat naar DE kerstpiramide is de kans groot dat je enigszins lost raakt. Want er is veel en ook heel veel moois. Zelf heb ik een aantal favoriete fabrikanten die helemaal in mijn straatje passen. Dit zijn ze:
Richard Glässer: My all-time favorite. Deze fabrikant heeft een vaste plek in mijn hart. Ik ben tijdens mijn kerst zoektochten zo vaak iets moois tegengekomen van Richard Glässer dat ik groot fan ben en blijf.
Piramides van Richard Glässer
Blank: Blank heeft een eigen engeltje dat ze onder andere gebruiken op hun piramides, een heel gezellig en gemoedelijk kerst figuurtje.
Piramide van de firma Blank. Hun engeltje bestaat uit maar liefst 17 onderdelen en wordt bijna helemaal met de hand in elkaar gezet.
Gerd Protzner Holzkunst: Hallo prijzen! Even schrikken is dit, want de mooiste modellen van deze fabrikant kosten tussen de €1200 en €2300. Veelal zijn dit elektrische piramides maar dat is nog niet zo bijzonder. Wat deze fabrikant echt speciaal maakt is het handsnijwerk van de figuren op de piramide. Dit is zo fijntjes en gedetailleerd dat je niet kan voorstellen dat dit met de hand gesneden is uit hout. Waanzinnig!
Heinz Lorenz: Mooie piramides en goed betaalbaar!
Hubrig: Dit is 1 van de weinige fabrikanten die piramides maakt met kleur and I LOVE IT! Het is niet echt traditioneel maar het versterkt voor mij alleen maar het kerstgevoel.
Knuth Neuber: Speelse piramides. Naar mijn mening zijn ze wat grof (ik ben zelf van het superkleine houtsnijwerk) maar zeker sfeervol. Veel van de piramides van Knuth Neuber zijn ontworpen met waxinelichtjes in plaats van kaarsen wat met kinderen wel zo veilig is. Voor kerstpiramides zijn ze ook nog redelijk betaalbaar, prijzen liggen tussen de €100 en €270.
Müller: prachtig mooie piramides variërend voor een prijs tussen ongeveer €90 en €5000. Voor ieder wat wils dus. Wat ik geweldig vind aan dit merk zijn de verschillende thema’s die zijn toegepast op de piramides. Zo heb je een piramide met een speelgoeddorp, Christus in een kribbe, de kerstman met z’n slee maar ook een piramide met hertjes en wilde dieren.
Leuk hoor zo’n kerstpiramide maar wat een prijzen!
Dat klopt, het is even wat anders dan een paar leuke kerstballen kopen in het tuincentrum. Maar besef je het volgende: kerstpiramides worden bijna volledig met de hand gemaakt van een hoogwaardige kwaliteit hout. De mensen die in de Ertsgebergte ateliers werken hebben een partij vakkennis en expertise op dit gebied waar je u tegen zegt. Je koopt echt een stukje vakwerk en dat voor levenslang. Want ga je goed, voorzichtig en met zorg met jouw piramide om dan kan die heel wat generaties mee. En hoe mooi is het om zo’n bijzonder item van generatie op generatie door te kunnen geven?
Ortspyramiden
Misschien heb je er weleens 1 in het echt gezien of anders op tv of foto. Ik heb het over de levensgrote piramides ook wel ‘Ortspyramiden’ genoemd. In ruim 100 plaatsen in Duitsland zijn ze te vinden (voornamelijk rondom het Ertsgebergte). Piramides van meters hoog gemaakt door de mensen uit het dorp. Leuk om te weten is dat dit is begonnen bij de grote kerstboom op het Madison Square Park in New York in 1912. Deze boom was een boom voor iedereen want destijds was het geen gewoonte om in ieder huishouden een eigen kerstboom te hebben. Duitsland gebruikte dit als inspiratie om in 1934 de eerste Ortspyramide neer te zetten. Nu zijn het er inmiddels meer dan 100 en ze staan er niet alleen ter decoratie maar het is ook een ontmoetingsplek en een stukje Kerstmis voor wie geen eigen Kerstboom of -decoratie kan betalen.
Tot slot, hoe ga ik met mijn piramide om? Wil je je piramide van generatie op generatie door kunnen geven dan is het belangrijk dat je hem behandeld als een zeer gewaardeerd familielid. Er zijn een aantal regels waar je je aan zal moeten houden:
Bewaar te allen tijde de originele doos en verpak hem hier steeds weer in! Hiermee vergroot je zijn levenskans. De doos is namelijk gemaakt om de piramide optimaal te beschermen dus gebruik deze ook. Ik raad het af om de kerstpiramide zonder verpakking weg te zetten, groot risico op beschadigingen. Sowieso geldt bij voorwerpen van waarde: bewaar de originele verpakking. Stel je bent er ook op uitgekeken en je wilt het item verkopen dan is het meer waard wanneer de originele verpakking nog aanwezig is.
Wanneer je een piramide hebt met kleine kaarsjes ga je geheid last krijgen van druipend kaarsvet. Dat hoort er nou eenmaal bij maar haal dit wel regelmatig weg. Doe dit heel voorzichtig met een dun mesje en steek niet te diep anders neem je de bovenlaag van het hout mee.
Wat ik heel vaak hoor is dat de wieken van de molen zwart zijn geworden door het branden van de kaarsjes. Ook dit hoort er nou eenmaal bij maar je kan er wel op letten. Staat er namelijk veel tocht in de kamer? Dan wordt de vlam van de kaars onrustig en vaak wat hoger. Hierdoor krijg je sneller zwart roet op je wieken. Het kan ook komen doordat je wieken te langzaam draaien. Dit kun je aanpassen door de wieken per stuk iets te kantelen, hierdoor gaat de molen juist sneller of juist langzamer draaien. Het is belangrijk om de juiste balans te vinden.
Mocht het ondenkbare toch gebeuren en je hebt een beschadiging doe dan dit: bewaar alle brokstukken en gooi NIETS weg. Het voordeel aan hout is dat het namelijk best goed en vrij onzichtbaar te lijmen is. Schaf hier wel een speciale houtlijm aan en laat dit doen door iemand met enige ervaring en geduld.
Hou je piramide buiten bereik van kinderen en huisdieren. Het draaiende effect heeft een enorme aantrekkingskracht op kinderen en katten. Die willen er maar al te graag nog een extra zet tegen geven. Probeer dit te voorkomen door de piramide hoog te plaatsen. Het zou zonde zijn als hij omvalt.
Het heeft niet echt met onderhoud te maken maar het is wel heel belangrijk: wanneer de kaarsjes in je piramide branden dan blijf je er ALTIJD bij! Wij lossen dit zelf op door de piramide alleen aan te steken wanneer we uitgebreid aan tafel ontbijten. Vaak duurt het ontbijten net zo lang als het branden van een heel kaarsje. Het is een mooie traditie en nog gezellig ook.
En tot slot; kijk dit handige filmpje waarin ik je 7 tips en tricks geef hoe je met je kerstpiramide om moet gaan om er lang plezier van te hebben. Vragen als: 'Wat te doen als je kerstmolen achteruit draait? Hoe berg je je molen veilig op? Hoe zet je dat hele ding überhaupt in elkaar?!' Het komt allemaal aan bod!