Een tijdje geleden had ik een soort ‘inkoop-droom’ moment. Ik mocht namelijk langs bij een oudere dame die een aantal Memphis items in haar bezit had. Ze had ze gekregen uit een erfenis maar het was absoluut niet haar smaak of stijl. Of ik interesse had. MAAR NATUURLIJK! Met een licht verhoogde hartslag stapte ik die ochtend in de auto, totaal niet wetende wat ik kon verwachten. En wat ik op zon moment altijd doe is de verwachtingen temperen. 'Misschien zijn het wel geen échte Memphis items maar geïnspireerd op, misschien is het wel in hele slechte staat ect.' Maar niets bleek minder waar. Want toen ik daar aan kwam stond de tafel vol met Memphis moois. Écht Memphis moois. Maar liefst 5 geweldige items die ik mocht inkopen waaronder 1 hele speciale: de Superlamp van Martine Bedin. Deze lamp stond eigenlijk al 10 jaar lang bovenaan mijn wishlist en wat een geluk; er stond er hier 1 in een superconditie.
De buit die op mij stond op te wachten...
In deze blog licht ik de 5 items toe die ik ingekocht heb. We beginnen natuurlijk bij het begin want wat is de nou precies de Memphis stroming?
De Memphis stroming is in 1980 opgericht door Ettore Sottsass en het was eigenlijk een tegenbeweging. Het was een reactie tegen de toen huidige manier van ontwerpen. Er werden namelijk op dat moment vooral functionele en simplistische meubels ontworpen met een moderne uitstraling. Weinig spannends, weinig gedurfd. Tijd voor opschudding. Op een avond in 1980 verzamelde Ettore Sottsass een groep ontwerpers bij elkaar en terwijl het nummer ‘Stuck Inside of Mobile with the Memphis Blues Again’ van Bob Dylan op de radio klonk ontstond de Memphis stroming.
De Memphis Group ontwierp meubelstukken en accessoires waarbij de functie niet centraal stond maar de vormgeving. De ontwerpen moesten allesbehalve logisch zijn, ze waren juist vervreemdend. Felle kleuren, grafische patronen, gebruik van verschillende soorten materialen waaronder peperdure maar ook hele goedkope materialen. Het waren spannende ontwerpen, asymmetrisch met gekke vormen zoals bollen, driehoeken en dierenprints. Wat ik zelf een hele leuke opvatting vindt is dat Memphis door critici werd omschreven als:
‘Een verstandshuwelijk tussen Bauhaus en Fisher-Price’
Dit omdat veel ontwerpen leken op uitvergrote stukken speelgoed. Ook vanwege hun vaak primaire kleuren en natuurlijk de enorme speelsheid.
Is het droom? Nee het is echt een interieur ingericht met de mooiste Memphis ontwerpen. Het is het huis van de Amerikaanse trouwfotograaf Dennis Zanone. Hij heeft de grootste collectie Memphis objecten in Amerika, waarschijnlijk van de hele wereld. Fotocredits: Dennis Zanone.
In 1981 verscheen de Memphis Group met hun eerste ontwerpen op de Milanese Salone del Mobile. De ontwerpen sloegen in als een bom. Er stonden lange rijen nieuwsgierigen die tijdens deze grote beurs een glimp probeerden op te vangen van deze bizarre ontwerpen. Zeker niet iedereen hield ervan, sterker nog; het was ‘love or hate.’ Maar het zorgde hoe dan ook voor ophef en reuring. Onder de fans was ook een hele groep beroemde fans waaronder Karl Lagerfeld, Madonna en David Bowie. Karl Lagerfeld kocht zelfs bijna elk item wat uitgebracht werd door de Memphis Group. Een vrachtwagen vol vertrok er naar zijn penthouse in Monaco. In 1991 werd zijn gehele collectie geveild door veilinghuis Sotheby's maar thank god want we hebben de beelden nog. Via dit artikel kun je een kijkje nemen in het interieur van Karl Lagerfeld in de jaren '80 en bij deze ben je gewaarschuwd. Het is namelijk jaloersmakend fantastisch wat erin staat.
Een inkijkje in het huis van Karl Lagerfeld in de jaren '80. Je ziet onder andere links de Treetops lamp van Ettore Sottsass en rechts de Superlamp van Martine Bedin. The Man Himself zit aan een originele Memphis tafel met toen nog een donkerkleurige paardenstaart.
Fotocredits: Jacques Schumacher
De Memphis groep bestond onder andere uit oprichter Ettore Sottsass en belangrijke ontwerpers Andrea Branzi, Alessandro Mendini, Michele de Lucchi, Nathalie du Pasquier, Martine Bedin, Maria Sanchez, George Sowden en Mateo Thun.
De Memphis Group
De stroming bestond eigenlijk maar kort want in 1988 viel de groep uit elkaar. De Memphis leden begonnen hun enthousiasme te verliezen doordat ze meer tijd moesten besteden aan financiën, productie en netwerken in plaats van aan ontwerpen. Los van elkaar timmerden de ontwerpers zelf aan de weg maar de grote Memphis Group ontwerpen bleven uit. De invloed van de Memphis Group is daarentegen nog steeds voelbaar. In videoclips, IKEA meubelen en bij huidige kunstenaars en ontwerpers zoals de Franse Camille Walala, Studio Job en Alessi.
Vertel, wat heb je ingekocht?!
Super Lamp – Martine Bedin
Ik begin uiteraard met mijn lieveling. De Superlamp van Martine Bedin. Ze is ontworpen in 1981 en het is naar mijn mening het meest grappige ontwerp uit de Memphis collectie. Het is een karretje en het heeft huisdierachtige kenmerken. Martine Bedin omschreef het ontwerp zelf als ’een klein hondje die ik bij me zou kunnen dragen.’ Het ontwerp trok veel media-aandacht en een zeer gemengde reactie van het publiek. In 2002 zei ze hierover tegen de New York Times:
‘"We dachten dat we producten produceerden die het leven van mensen beter en de samenleving gelukkiger maakten, wat natuurlijk niet gebeurde. Maar we hebben wel de mogelijkheden van design geopend."
Martine Bedin werd geboren in 1957 in Bordeaux maar groeide op in Corsica. Ze volgde een studie architectuur in Parijs en vertrok toen naar Florence. Hier ontmoette ze de andere leden van de Memphis Group.
De Super Lamp is haar bekendste ontwerp. Ze ontwierp meer verlichting zoals de Western, Holiday en Charleston (allemaal staande lampen) maar die hebben nooit dezelfde aandacht gekregen als de Super Lamp. De lamp is gemaakt van glasvezel (in het originele ontwerp was de lamp van staal) wat in twee delen geproduceerd wordt en vervolgens gelijmd. In de lamp zitten 6 peren in verschillende kleuren.
Dit is haar dan; mijn Superlamp. Dolblij ben ik met dit item wat bovenaan mijn wishlist stond voor al vele jaren.
Treetops – Ettore Sottsass
Deze enorme staande lamp is ontworpen door de Italiaanse Memphis oprichter Ettore Sottsass in 1981. Hij is niet alleen groot maar ook flink zwaar. De lamp staat op een zwaar gegoten metalen voet waaruit een half gebogen oranje metalen buis de basis vormt van de lamp. Bovenop zit een geometrisch ontworpen kap met primaire kleuren die verstelbaar is. De lamp is maar liefst 195 cm hoog en is echt bedoeld voor een groots opgezet interieur.
De Treetops van Ettore Sottsass. Fotocredits: rechterbeeld door Dennis Zanone
Ettore Sottsass werd in 1917 geboren in Innsbruck Tirol. Hij was de zoon van een architect en kwam daardoor vanaf jongs af aan al in contact met design en ontwerpen. Zijn ontwerpen voor de Memphis Group lopen uiteen van lampen, tot kasten, asbakken, rekenmachines, telefoons en fruitschalen. Zijn meest bekende ontwerp is de kast ‘Carlton’ met de vele kleuren en schuine planken en ook de ‘Shiva’ vaas in de vorm van een penis. Sottsass overleed in 2007 in Milaan.
Links de Carlton room divider of boekenkast - ontworpen in 1981
Rechts de Shiva vaas - ontworpen in 1973
Squash – Maria Sanchez
Squash is een keramieken asbak ontworpen door Maria Sanchez in 1985. Hij is er in verschillende uitvoeringen maar het blauw/geel/rood exemplaar is toch wel het meest bekend. Het leuke is dat dit ontwerp 1 van de kleinste objecten is wat ontworpen is door de Memphis Group. De overlapping, de vorm en de primaire kleuren zijn typerend voor de Memphis filosofie. Maria Sanchez ontwierp voor de Memphis Group alleen de asbak, er zijn geen andere ontwerpen van haar hand.
Maria Sanchez ontmoette Ettore Sottsass in 1985, waarna ze aan de slag ging met het ontwerpen van de Squash-asbak. Ze woont momenteel in Argentinië, waar ze strategisch ontwerpadviseur is voor veel bedrijven. Sanchez is ook academisch onderzoeker en geeft les aan verschillende universiteiten in Argentinië, Mexico, Panama en Chili. Ze is een permanent lid van de International Council of the School of Architecture and Design van de Universidad Autónoma de Nuevo León in Monterrey.
Objects for the Electronic Age – George Sowden
In 1983 ontwierpen George Sowden en Nathalie Du Pasquier een collectie genaamd ‘Objects for the Electronic Age.’ Deze serie was hun eigen project en officieel geen onderdeel van de Memphis Group maar wel sterk gerelateerd. Ieder ontwierpen ze 12 objecten waaronder klokken, lampen en dus ook fruitschalen. Met de serie wilden de ontwerpers de overgang markeren tussen mechanisch gebaseerde en elektronisch gebaseerde ontwerpen. Sowden zei hierover in een interview met Glenn Adamson in 2010:
'Als mechanisch ontwerp over functie gaat, dan zal elektronisch ontwerp over decoratie gaan - 'Electronic Age objects zullen alles zijn.'
George Sowden en Nathalie Du Pasquier waren niet alleen zakelijke partners, ze waren ook getrouwd. Ze leerden elkaar kennen door de oprichting van de Memphis Group en stapten later samen in het huwelijksbootje. Du Pasquier was patroonontwerper en hield zich vooral bezig met het ontwerpen van patronen van laminaat. Iets wat je duidelijk in deze serie terugziet. De ontwerpen uit deze serie hebben meerdere invloeden, die van de Art Deco periode maar ook invloeden van de reizen die het stel maakte door Afrika. Het bijzondere is dat de patronen die Du Pasquier ontwierp soms maar op 1 object werden toegepast of in een zeer beperkte serie. We kunnen dus wel stellen dat dit zeldzame en haast unieke objecten zijn.
De fruitschaal draagt de naam ‘Penrose’ en werd in 1983 ontworpen door George Sowden.
Links de Penrose schaal die te bewonderen is in het Groninger museum. In het midden zie je de ontwerpschets voor de schaal - credits: George Sowden. Rechts zie je mijn eigen exemplaar.
Het doosje heeft vreemd genoeg geen naam of deze is niet bekend en werd ook in 1983 ontworpen door George Sowden.
In dit doosje zie je duidelijk terug dat Nathalie Du Pasquier (de vrouw van Sowden) patroonontwerper was en zich vooral bezig hield met het ontwerpen van patronen van laminaat.
Smaakt dit naar meer?
Dan moet je naar het Groninger Museum want het gebouw zelf is ontworpen door Memphis ontwerper Alessandro Medini én ze hebben er een speciale Memphis zaal waar je alle grote ontwerpen kan bekijken.
Leuk om te weten over Memphis:
Alle Memphis items hebben namen en dat was voor die tijd niet heel gebruikelijk. Doordat de meubels namen hebben werden ze nog meer gezien als bijzondere kunststukken. Je sprak ook niet over je Memphis kast, nee je had het over je ‘Carlton.’
In 2016 werd een deel van de privé kunstcollectie van David Bowie geveild waaronder een fruitschaal (met de naam Courtoise Manière) van kunstenares Nathalie du Pasquier. Het leuke is dat de schaal gekocht werd door het Groninger Museum en daar nu te zien is.
Via deze link kan je een oude catalogus bekijken van Memphis objecten. Het is al een traktatie om zo online door de brochure te kunnen bladeren maar moet je je voorstellen dat hier 40 jaar geleden uit besteld werd. Dat moet magisch zijn geweest.
Vintage of nieuw?
Vrijwel alle beroemde Memphis ontwerpen worden vandaag de dag nog geproduceerd door Memphis Milano. Ze worden precies gemaakt zoals ze 40 jaar geleden ontworpen zijn alleen ze zijn nieuw. Ook worden er nieuwe varianten gemaakt zoals bijvoorbeeld van de Superlamp. Van origine is deze blauw maar op Memphis Milano is deze nu ook in het geel, wit en rood te koop. Alle items die hier verkocht worden hebben een certificaat van echtheid. Memphis Milano is het enige bedrijf met de licentie om de producten te maken, volgens de instructies van de ontwerpers. Memphis Milano zorgt er ook voor dat de ontwerpers (of hun nabestaanden) royalty’s ontvangen over de verkochte items.
Vintage items zijn ook nog steeds te koop alleen is het aanbod een stuk kleiner. Mocht je op zoek zijn naar Memphis objecten dan raad ik je aan om veilingen (zowel Catawiki als fysieke veilinghuizen) goed in de gaten te houden en Marktplaats. Ik heb mijn eigen objecten ook via deze kanalen verkocht.
De titel ‘Memphis is like a rock star’ komt trouwens uit het Tashen boek Italian Design. Hier stond een anekdote is van een 12-jarig meisje wat, na het krijgen van een Memphis meubelstuk, een brief schreef naar de Memphis Group met daarin de mooie woorden ‘Memphis is like a rock star.’
Comments